ගාසාහි කුසගින්න යුද්ධයේ ඛේදවාචකය

මෑතක් වන තුරුම බොහෝ දේශපාලන විද්‍යාඥයන් යුද්ධය අර්ථ දැක්වූයේ ජාත්‍යන්තරව පිළිගත් රාජ්‍යයන් දෙකක් අතර සන්නද්ධ ගැටුමක් ලෙස වන අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යුද පිටියේ නිශ්චිත සංඛ්‍යාවක්, සාමාන්‍යයෙන් වසරකට 1,000 ක් මියගියහ. කෙසේ වෙතත් දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වූ දා සිට සෑම යුද්ධයක්ම පාහේ බොහෝ දුරට තනි රටක් තුළ සිදු වූ සිවිල් යුද්ධ වන අතර රාජ්‍යය එහි දේශීය සතුරන්ට එරෙහිව සටන් කරයි. 9/11 ප්‍රහාරයෙන් පසු ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි යුද්ධය දියත් කිරීමත් සමග අපි එක් කලාපයකට පමණක් සීමා නොවන සටනක නිරත වන අතර කිසිදු විශේෂිත රාජ්‍යයක් පාලනය කිරීමට කිසිදු ආශාවක් නොමැති පක්ෂයක් ඇතුළත් වේ. කෙටියෙන් කිවහොත් අවම වශයෙන් එක් පාර්ශ්වයක් හෝ ස්වෛරී රාජ්‍යයක් වන සියලුම ක්‍රමානුකූල දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය ඇතුළත් කිරීමට අපට යුද්ධය යන්නෙන් අදහස් කරන දේ පුළුල් කිරීමට සිදුවී ඇත. යුද්ධවලින් මිනිස් ජීවිත හා භෞතික විනාශයන් අධික ලෙස සිදුවන බවට වර්ධනය වන එකඟතාව තිබියදීත් පුද්ගලයන් මෙම තේරීම්වලින් කුමන තේරීමක් කළ යුතුද යන්න කිසිසේත් පැහැදිලි නැත. එසේ වූයේ නම් බොහෝ සමකාලීන යුද්ධ වටා ඇති දැඩි දේශපාලන විවාද හරහා අපි නොයන්නෙමු.

දේශපාලන, සමාජ අර්බුද මූලික කොට ගෙන රටේ පාලකයන්ගේ අරමුණු වෙනුවෙන් යුද වදින රටවල්වල පීඩාවට පත් වන්නේ සාමාන්‍ය වැසියන් ය. ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය අඩාල වෙමින් බියෙන්, කුසගින්නෙන්, සැඟවෙමින් ජීවතය යදමින් සිටීමට සිදු වී තිබේ. රටක සාමය හේතුකොටගෙන යුද වැදුනද එයින් පීඩාවට පත් වන්නේ ජනතාව ය. ලෝකයේ බලවත් රටවල මෙන්ම අනෙක් රටවල ද මෙම සිදුවීම් දක්නට ලැබේ. ලොව පුරා ළමුන් 5 දෙනකුගෙන් එක් කෙනකුට ආසන්න වශයෙන් මිලියන 473 කට අධික සංඛ්‍යාවක් ගැටුම් කලාපවල ජීවත් වෙති හෝ පලා යති. ඇස්තමේන්තුගත ළමුන් මිලියන 473 ක් යුද්ධයක් හෝ වෙනත් ප්‍රචණ්ඩ ගැටුම් පවතින රටවල ජීවත් වෙති. බොහෝ විට ආරක්ෂාව පතා තම නිවෙස්වලින් පලා යෑමට බල කෙරෙයි, බොහෝ දෙනකුට දිගු කාලයක් අවතැන්ව සිටිති, නැතහොත් කිසි විටෙකත් නිවසට ආපසු නොඑති. සමහරු අනාථ වී හෝ දෙමාපියන්ගෙන් සහ රැකබලා ගන්නන්ගෙන් වෙන් වී සිටිති. බිම් බෝම්බ සහ යුද්ධයේ පුපුරන සුළු අවශේෂ හේතුවෙන් මියගිය සියලුම සිවිල් වැසියන්ගෙන් අඩකට වඩා ළමයින්ය. 2010 සිට ළමයින්ට එරෙහි සත්‍යාපිත ප්‍රහාර තුන් ගුණයකින් වැඩි වී තිබේ.

මේ දිනවල කුඩා ළම යින් පිළිබඳව අසන්නට ලැබෙන ඛේදජනක සිදුවීම නම් යුද පසුබිම නිසා ළමුන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් උග්‍ර මන්දපෝෂණයෙන් පසුවීම යි. මේ දිනවල ගාසා තීරයේ ඇතිවන යුද ගැටුම් හේතුවෙන් එහි ජීවත් වන කුඩා ළමුන් උග්‍ර මන්දපෝෂණය තත්ත්වයෙන් පෙළෙන බව විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබේ. මෙය හේතුවෙන් දරුවන් 26000 කට අධික පිරිසකගේ ජීවතවලට අවදානම් තත්ත්වයක් උදා වී තිබේ. වසර දෙකකට කිට්ටු කාලයක් තිස්සේ බිහිසුණු යුද ගැටුමකට මැදි වී සිටින ගාසා තීරයේ ජනතාව කාලයක සිටම යුද බියට අමතරව ආහාර හිඟයකින් ද පීඩා විඳිමින් සිටියි. එහෙත් මාස කිහිපයක සිට මේ ප්‍රශ්නය පෙරටත් වඩා උග්‍ර වී ඇති අතර කුසගින්න සහ මන්දපෝෂණය නිසා සිදුවන මරණ සංඛ්‍යාව ඉහළ යමින් තිබෙන බව දක්නට ලැබේ. පැය 24 ක කෙටි කාලයකදී 14 දෙනකු මන්දපෝෂණයෙන් මියයන බව ගාසාහි සෞඛ්‍ය අංශ සඳහන් කරන අතර ඇති වී තිබෙන සාගත තත්ත්වය කෙතරම් බරපතළ ද යන්න අපට වැටහේ.

ගාසාහි හමාස් සංවිධානය සහ ඊශ්‍රායලය අතර යුද ගැටුම ආරම්භ වූයේ 2023 වසරේ දීය. හමාස් සංවිධානයට අනුබද්ධ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ සංඛ්‍යා ලේඛනවලට අනුව එදා සිට මේ දක්වා මන්දපෝෂණයට ගොදුරු වී මියගොස් ඇති ගණන ඉක්මවා තිබේ. මේ මරණවලින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් සිදුව ඇත්තේ 2025 වසරේ මාර්තු මාසයෙන් පසුව ය. ගාසා තීරයේ පලස්තීන ජනතාව මේ ආකාරයේ ‘කුසගිනි ප්‍රශ්නයකට’ ගොදුරු වී ඇත්තේ එහි මානුෂීය ආධාර බෙදා හැරීමේ ක්‍රියාවලියේ ඇතිව තිබෙන ගැටලු නිසා ය. ගාසා තීරය මේ වන විට මුළුමනින්ම වාගේ මානුෂීය ආධාර මත යැපෙන තැනකි. පසුගිය මාර්තු මාසයේ ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයට මේ ආධාර ඇතුළුවීම සම්පූර්ණයෙන් අවහිර කිරීමට ක්‍රියා කර ඇත්තේ ඔවුන් සමග යුද වැදී සිටින ගාසාහි හමාස් සංවිධානය මත පීඩනයක් එල්ල කිරීම සඳහා ය. ඊශ්‍රායල ප්‍රාණ ඇපකරුවන් පිරිසක් තවමත් හමාස් සංවිධානය භාරයේ සිටින අතර ඔවුන් නිදහස් කිරීම සඳහා එම සංවිධානය පොළඹවා ගැනීම ද මේ පියවරෙහි එක් අරමුණක් ලෙස සඳහන් වේ. යුද්ධය නිසා ගාසාහි වැසියන් ආහාර හිඟයකට මුහුණදෙමින් සිටිය ද ඊශ්‍රායල හමුදා සහ හමාස් සටන්කරුවන් අතර සිදු වූ අවි ගැටුම් නිසා ආධාර බෙදා හැරීමේ කටයුතුවලට විශාල වශයෙන් බාධා එල්ල වී තිබේ. ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයට ආධාර ඇතුළුවීම සම්පූර්ණයෙන් අවහිර කිරීම එම ආහාර අර්බුදය වඩාත් උග්‍ර වීමෙන් ඊශ්‍රායලය ගාසා වැසියන්ගේ කුසගින්න ද ආයුධයක් කරගෙන ඇති බවට නිරන්තරයෙන් චෝදනා නැඟෙන බව ද මෙහිදී අමතක කළ නොහැක්කකි.

ගැටුමට පෙර ජනගහනයේ අවදානම හේතුවෙන් ළමුන් කෙරෙහි ගැටුමේ බලපෑම් දැඩි ලෙස බලපායි. උදාහරණයක් ලෙස වත්මන් ප්‍රහාරයට පෙර ගාසා තීරයේ මන්දපෝෂණය ඉහළ මට්ටමක පැවති අතර, පෙර පාසල් දරුවන්ගෙන් ආසන්න වශයෙන් 90% ක් නිර්දේශිත දෛනික බලශක්ති පරිභෝජනයෙන් 75% කට වඩා අඩුවෙන් පරිභෝජනය කළහ. වර්තමාන ආහාර හිඟය සහ ප්‍රමාණවත් නොවන ජීවන තත්ත්වයන් සමග මන්දපෝෂණ අනුපාත වැඩි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කළ හැකිය. උග්‍ර හා නිදන්ගත මන්දපෝෂණය දරුවන්ගේ අනාගත ශාරීරික හා මානසික සෞඛ්‍යයට, ස්නායු සංවර්ධනයට සහ අනාගත අවස්ථාවන්ට අහිතකර බලපෑම් ඇති කරයි. ගාසා තීරයේ දරුවන් තුළ චිත්තවේගීය ක්‍රියාකාරීත්වය සහ මනෝ සමාජීය සෞඛ්‍යය ඇතුළු මානසික කම්පනය සහ දුර්වල සෞඛ්‍ය ආශ්‍රිත ජීවන තත්ත්වය ඉහළ මට්ටමක පවතින බව අධ්‍යයනයන් සොයාගෙන ඇති අතර, ඒවා දිගුකාලීන ගැටුමේ අන්තර් පරම්පරා බලපෑම් මගින් සංකීර්ණ වේ. ගාසා තීරයේ සිවිල් වැසියන්ට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වයේ වර්තමාන වැඩිවීම මානසික සෞඛ්‍ය තත්ත්වය තවදුරටත් උග්‍ර කරනු ඇති අතර දිවි ගලවා ගත් ළමා ප්‍රාණ ඇපකරුවන් තුළ මානසික කම්පනයක් ඇති වීමට ඉඩ ඇත. මේ අනුව බලපෑමට ලක් වූ සියලුම දරුවන් සඳහා දිගුකාලීන මැදිහත්වීම් සහ සහයෝගයේ තීරණාත්මක වැදගත්කම ඉස්මතු කරයි.

ඩබ්.එම්. සෙව්මිණී වාසල
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය