යම් රටක් තවත් රටකට රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකව ලබාදුන් දේපළක්, උරුමයක් හෝ සත්ත්වයෙක් නැවත මුල් රටටම පවරා ගැනීමට නියමිත නීතිමය හා රාජ්‍ය මට්ටමේ ඒ ඒ සම්බන්ධතා මත පදනම් වේ. රාජ්‍යයක් වෙනත් රටකට රාජ්‍යතාන්ත්‍රික දායකත්වයක් ලෙස දේපළක් ලබාදීම යනු එම දෙරට අතර මිත්‍රත්වය, සුහදත්වය සහ ආචාරානුකූල ගෞරවය පෙන්වන්නා වූ ක්‍රියාවලියකි.
එනම්, එක රටකින් තවත් රටකට එවූ දේ ත්‍යාගයක් ලෙස පිළිගත් පසුව එය ආපසු ඉල්ලීම රාජ්‍යතාන්ත්‍රික නීතිමත යම් සංකීර්ණ මෙන්ම තරමක් අසීරු ක්‍රියාවකි. විශ්ව රාජ්‍යතාන්ත්‍රික නීතිය අනුව රටකින් තවත් රටකට රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකව ලබාදුන් දේපළක්, උරුමයක් හෝ සත්වයෙක් උදාහරණයක් ලෙස හස්තියෙක් නැවත මුල් රටටම පවරා ගැනීම නියමිත නීතිමය හා රාජ්‍ය මට්ටමේ සම්බන්ධතා මත පදනම් වේ.
කෙසේ වෙතත්, සත්ත්වයන් හෝ සත්ව උරුමයන් වැනි විශේෂ අවස්ථාවලදී ආපහු ඉල්ලීමේ අවස්ථා තිබේ. සත්ත්වයා හෝ සත්ත්ව කුලය අතිශය විනාශකාරී තත්ත්වයක පවතින විට, ප්‍රදානය කළ රට සහ ග්‍රාහක රට අතර නව ගිවිසුමක් හෝ ආචාරානුකූල අවබෝධතාවක් ඇති විට, සත්ත්වයන් සුරක්ෂිතව තැබිය නොහැකි බව විද්‍යාත්මකව හෝ නීතිමය ලෙස තහවුරු වූ විට නැවත ප්‍රදානය කළ රටටම ඒවා ආපසු ලබා ගැනීමට හැකියාව පවතී. ඒ අනුව නිල තානාපති මගින් ලිපියක් හෝ ගිවිසුමක් යොමු කරයි. එවිට දෙරට අතර සාකච්ඡා පැවැත්වෙන අතර සත්ත්වයා හෝ දේපළ ආපහු ලබාදීමට එකඟත්වය ලබාගත යුතුය. එය රාජ්‍යතාන්ත්‍රික ගිවිසුමක් ලෙස ලියාපදිංචි කළ යුතුය.
එහිදී අදාළ රාජ්‍ය එකඟත්වය පළකරයි නම්, රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකව ලබාදුන් දේපළක් නැවත ආපසු ලබා ගැනීම නීතිමය අයුරින් හැකිවේ. නමුදු එය ඉතා විශේෂ අවස්ථාවලදී පමණක් සිදුකෙරේ. මන්ද යත් රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකව ලබාදෙන දේපළක් එම ප්‍රතිලාභී රටට හිමි දේපළක් ලෙස සැළකෙන බැවිනි. එය නැවත ඉල්ලීමට හෝ අත්හිටුවීමට හැකියාවක් නැත.
● සහන් ගමගේ
Saru FM Media
